SİYAMİ AKYEL/MİLLİ GAZETE
Son devrin büyük İslâm âlimlerinden Ömer Nasuhi Bilmen, 1883 yılında Erzurum’a bağlı Salasar köyünde doğdu. Babası Hacı Ahmed Efendi, annesi Muhîbe Hanım’dır. Küçük yaşta babasını kaybetti. Erzurum Ahmediyye Medresesi müderrisi ve nakibüleşraf kaymakamı olan amcası Abdürrezzak İlmî Efendi’nin himayesinde ilim tahsiline devam etti.
Abdürrezzak İlmî Efendi ve Erzurum Müftüsü Narmanlı Hüseyin Efendi’den ilim tahsilinden sonra 1908 yılında İstanbul’a gelerek Fatih dersiâmlarından Tokatlı Şâkir Efendi’nin derslerine devam ederek icâzet aldı ve aynı yıl girdiği imtihanı başararak Medresetü’l-kudât’ı birincilikle bitirdi. Akabinde ruûs imtihanında başarılı olarak otuz yaşında Fatih dersiâmı oldu.
Malum olduğu üzere, Osmanlı’da halka açık ders verme yetkisini haiz dersiâmlar, halk üzerinde nüfuz sahibiydi. Ancak dersiâm olabilmek için medreseden mezun olup icâzet aldıktan sonra ruûs imtihanına girerek başarılı olmak da gerekiyordu.
Başarılı bir eğitim dönemi geçiren Ömer Nasuhi Bilmen, 1912 yılında Beyazıd dersiâmı olarak atandı. 1913’te Fetvâhâne-i Âli müsevvid mülâzımlığına, bir yıl sonra ise başmülâzımlığa terfi etti. 1915’te Hey’et-i Te’lîfiyye üyeliğine, 1916’da Dârü’l-hilâfeti’l-aliyye Medresesi kısm-ı âlî fıkıh müderrisliğine, 1917’de Mahkeme-i Temyîz Şer‘iyye Dairesi terekeye müteallik İ‘lâmât telhîs mümeyyizliğine tayin edildi. 1920’de tekrar Hey’et-i Te’lîfiyye üyeliğine atandı. 1922 yılında Meclis-i Tedkīkāt-ı Şer‘iyye üyeliğine, 1923’te Sahn Medresesi kelâm müderrisliğine tayin edildi.
Son devrin önemli İslâm/Ehl-i Sünnet âlimlerinden Ali Nar Hoca ve Nedim Urhan hocalarımızın Yüksek İslâm Enstitüsü’nde hocalığını yapan büyük İslâm âlimi Ömer Nasuhi Bilmen, 14 Şubat 1926’da İstanbul Müftü Yardımcısı, 1943’te ise İstanbul Müftüsü oldu. 1960 yılında Diyânet İşleri Başkanlığı’na atandı ve bir yıl sonra emekli oldu.
Dâruşşafaka Lisesi’nde, İstanbul İmam Hatip Lisesi’nde ders okutan Ömer Nasuhi Hoca, Yüksek İslâm Enstitüsü’nde usûl-i fıkıh ve kelâm dersleri okuttu. 12 Ekim 1971 yılında İstanbul’da vefat etti ve Edirnekapı Sakızağacı Şehitliği’ne defnedildi.
GÖRÜŞLERİ VE ESERLERİ:
Ömer Nasuhi Bilmen Hoca, son devirde yetişen en büyük İslâm âlimlerinden biridir. Ehl-i Sünnet inancına sıkı sıkıya bağlı, dinde reforma karşıdır. Büyük bir âlim, büyük bir hukukçu, iyi bir şairdir. Arapça ve Farsçaya vukûfiyetinin yanında Fransızcayı da tercüme yapacak seviyede bilmekteydi.
Ömer Nasuhi Hoca, sadece vaz-u nasihatle değil, yazdığı “Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kāmûsu, Büyük İslâm İlmihali, Muvazzah İlm-i Kelâm, Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlîsi ve Tefsiri, Büyük Tefsir Tarihi, Ashâb-ı Kiram Hakkında Müslümanların Nezih İtikatları, Kur’ân-ı Kerîm’den Dersler ve Öğütler, Sûre-i Fethin Türkçe Tefsiri İ‘tilâ-yı İslâm ile İstanbul Tarihçesi, Hikmet Goncaları (500 hadisin tercüme ve izahı), Mülehhas İlmi Tevhid: Akaidi İslâmiye, Yüksek İslâm Ahlâkı, Dinî Bilgiler, Nüzhetü’l-ervâh, İki Şükûfe-i Taaşşuk” adlı kıymetli eserleriyle de zirvededir.
Ömer Nasuhi Bilmen Hoca’nın “Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kāmûsu” adlı eseri, ülkemizde İslâm hukuku alanında kaleme alınan en önemli eserlerden birisidir. İlk baskısı İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından yapılan eser, sistematik yapısı ve mukayeseli haliyle farklı bir eserdir.
Yine “Büyük İslâm İlmihali” adlı eseri Türkiye’de en fazla okunan ve en çok basılan kitaplardan birisidir. Her yaşta insanın başucu kitabı olan ilmihal, halkın dini bilgi ihtiyacını gidermiş, büyük bir boşluğu doldurmuştur.
Ömer Nasuhi Hoca’nın, “Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlîsi ve Tefsiri” ile, “Muvazzah İlm-i Kelâm, Büyük Tefsir Tarihi” eserleri, hocanın tefsir ve kelam konusundaki yetkinliğini, “Ashâb-ı Kiram Hakkında Müslümanların Nezih İtikatları” adlı eseri ise nezih itikadını göstermektedir.
Son devrin büyük İslâm/Ehl-i Sünnet âlimi Ömer Nasuhi Bilmen, fıkıh (hukuk), tefsir ve kelâm alanındaki yetkinliğinin yanında edebiyata ve ahlaka katkılarıyla derin izler bırakmış mümtaz bir şahsiyettir.
Allah-u Teâlâ, Ömer Nasuhi Bilmen Hoca’ya rahmet etsin.
