SİYAMİ AKYEL/MİLLİ GAZETE
1855 yılında bugün Bulgaristan’da sınırları içnde kalan Niğbolu Livası‘na bağlı Tırnova Sancağı’nda doğdu. Babası Mahmud Bey’dir. İlköğrenimini Tırnova’da Hacı Ahmed Amiş Efendi‘nin nezaretindeki Sıbyan Mektebi’nde bitirdikten sonra Tırnova Rüşdiyesi’nden mezun oldu.
Tırnova Muhasebe Kalemi’ne girerek çalışmaya başladı ve burada muhasebe öğrendi. Çalışma hayatını sürdürürken girdiği medresede Arapça öğrendi ve İslamî ilimler tahsil etti. 1876 Osmanlı-Rus Harbi yüzünden Tırnova’nın Ruslarca işgal edilince İstanbul’a geldi (1876). Maliye Nezareti’nde memurluğu başladı. Dîvân-ı Muhasebat’a (Sayıştay) geçti. Bu arada Lisan Mektebi’ne devam ederek 1883-86 arasında iyi derecede Fransızca öğrendi. Burayı bitirdikten sonra iki ayrı hocadan dört yıl boyunca İngilizce okudu. 1899’da Dîvân-ı Muhasebat üyesi oldu. 1909 yılında memuriyetten ayrılan İsmail Fenni Ertuğrul, ilmi çalışmalara ağırlık verdi.
Modernistlerin ve şarkiyatçıların İslam’a yönelttikleri haksız ve yıkıcı tenkidlerine karşı “Materyalizmin İflası ve İslam” adıyla iki ciltlik bir eser kaleme aldı. Muhyiddin-i Arabî üzerine çalışmalar yaptı. “Vahdet-i Vücûd ve Muhyiddîn-i Arabî” adlı eseri yazdı.
İsmail Fenni Bey, 29 Ocak 1946’da İstanbul’da vefat etti. Mezarı, Eyüp Sultan‘da Çocuk Bakımevi’nin arkasındaki sırttadır. Mal varlığı ve kitaplarının gelirini Daru’ş-Şafaka‘ya bağışladı. 9050 ciltlik kütüphanesini Bayazıt Devlet Kütüphanesi‘ne vakfetti.
Eserleri:
İsmail Fenni Ertuğrul’un eserlerinin bir kısmı neşredilmiş bir kısmı da neşredilmemiştir.
Neşredilen eserleri:
Lügatçe-i Felsefe (Felsefe Sözlüğü 1927), Maddiyyûn Mezhebinin İzmihlâli (Bühner’in Madde ve Kuvvet isimli eserine reddiye, 1928), Vahdet-i Vücûd ve Muhyiddîn-i Arabî (1928), Kitâb-ı İzâle-i Şükûk (Dozy’nin Tarih-i İslamiyet’i üzerine reddiyedir, 1928), Küçük Kitapta Büyük Mevzular (1934), Hakîkat Nurları, Cemiyet-i Tedrisiye-i İslâmîye (İstanbul 1949), Materyalizmin İflası ve İslâm 1-2 (Sadeleştiren: Abdülhâlim Kılıçsoy, İstanbul, 1996), Vahdet-i Vücûd ve İbn-i Arabi (İnsan Yayınları, 1997), İman Hakikatleri Etrafında Suallere Cevaplar (Yayına Hazırlayan: H. Kâmil Yılmaz, 1978).
Neşredilmemiş eserleri:
Büyük Filozoflar: (Osman Nuri Ergin’in Süleyman Hayri Bolay’a söylediğine göre bu eser 1000 sayfa civarında olup, Sokrat’tan günümüze kadar gelen büyük fîlozoflann felsefe anlayışlanın anlaşılır bir şekilde anlatmak; onların İslâmî yönden tenkitlerini yapmak maksadıyla yazılmıştır), Hürriyet, Asr-ı Hazır Madiyyun Mezhebi (Paule Janet’den tercüme), Hayat ve Madde (Olvirer Lodge’dan tercüme), Türkiye Tarihi, Dürretü’l-Yetime (İbn Mukaffa’dan tercüme), Ezop, Çocuk Masalları (İngilizce’den çeviri), Gülzar-i Emsal, Ebyât-ı Müntehibe-i Arabiyye (Arap şairlerinin divanlarından seçmeler), Telhis-i Usûl-i Maliye, Seçilmiş Farsça Beyitler Tercümesi, Hakîkat-ı Zerâfet.
